Anasayfa
Vücutta yeterli miktarda demir olmaması, demir eksikliği anemi¬sine yol açabilir. Bu, aneminin en yaygın türüdür. Amerika Birleşik Devletleri’nde, adet gören kadınların yaklaşık olarak %10 ila %15′inde demir eksikliği anemisi bulunmaktadır.
Demirin en önemli rollerinden biri, vücuttaki dokulara oksijen taşıyan ve kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir protein olan hemoglobinin bir parçası olmaktır. Demir eksikliği anemisi; kandaki demir aşırı kan kaybından dolayı tüketildiğinde, vücut besinlerden demir ememediğinde ya da beslenme demir açısından zengin yiyecekler içermediğinde meydana gelir.
Kanamadan kaynaklanan demir eksikliği anemisine; gastrointestinal yolla (mide, ince bağırsaklar ve kalın bağırsaklarda) kanamaya neden olabilecek aspirin ya da ibuprofen gibi steroid yapıda olmayan iltihap önleyici (antienflamatuar) ilaçların düzenli kullanımı neden olabilir. Büyük kan kaybının yaşandığı şiddetli bir yaralanma da anemiye neden olabilir. Gelişen fetusun demir gereksinimlerini arttırdığı hamile kadınlar gibi menstrüyel (adet) dönemi ağır geçen kadınlar da £ıkça risk altındadırlar.
Kan kaybına neden olabilecek hastalıklar; peptik ülser, hemoroid , gastroözofageal reflü, inflamatuar (iltihaplı) bağırsak hastalığı ve mide ya da bağırsak kanserini kapsar.
anemiGastrointestinal yolun alt kısmındaki (kalın bağırsak ve rektum gibi) hızlı bir kanama, dışkıda ya da tuvalet kağıdında kendini parlak kırmızı olarak gösterir. Yavaş bir kanama belli olmayabilir. Örneğin, üst tarafta bulunan bağırsak ya da mide kanaması, genellikle, aşırı olmadığı sürece gözle görülebilir değildir. Böyle bir durumda büyük aptestiniz siyah ve katran gibi görünür. Doktorrunuzun fekal gizli kan testi yapmasının nedeni budur gastrointestinal yolunuzda gizli kan kaybı olup olmadığını kontrol etmek için.
Daha ender olarak kanama, mesane ve böbrek kanseri de dahil olmak üzere idrar yolu rahatsızlıklarından kaynaklanabilir. İdrarınızda kan ya da kan pıhtılan görebilirsiniz ya da sadece idrarınızın rengi pembe olabilir. Ancak, kan kaybı genellikle bariz değildir.Bazı kişilerin, genellikle midelerinin bir kısmı bir ameliyatta alındığından ya da çölyak hastalığı veya inflamatuar (iltihaplı) bağırsak hastalığı gibi bağırsak iç zarlarını etkileyen bir hastalıktan dolayı demir emilim kabiliyetlerini engelleyen bazı tıbbi durumları mevcuttur. Gelişmemiş sindirim sistemleri olan bebekler (infantlar) ve küçük çocuklar da demir emilimi yapmakta zorlanabilirler ve bir demir takviyesine gerek duyabilirler.
Demir açısından noksan olan bir beslenme, demir eksikliği anemisine neden olma olasılığı en düşük olan durumdur. Günlük bir genel vitamin ve mineral takviyesi alan kişiler, yeterli demir alırlar. Kahvaltılık gevrekler gibi demir açısından güçlendirilmiş yiyecekler de çoğu fasulye, sebze ve hububatın yaptığı gibi demir sağlar. Demir eksikliği; yoksullar ve yaşlılar (kötü beslenme olasılıkları daha yüksektir) ile infantlar (bebekler) arasında daha yaygındır.
SEMPTOMLAR
Demir eksikliği anemisi olan birçok kişide genellikle semptom görülmez. Bazı kişiler kendilerini yorgun hissettiklerini, nefes almakta zorlandıklarını ve daha seyrek olarak baş ağrısı çektiklerini, kulaklarında çınlama olduğunu, yiyeceklerin tadında anormallik (azalmış tat ya da hoş olmayan bir tat) hissettiklerini ve buz ya da sıra dışı yiyeceklere karşı bir arzu duyduklarını bildirmektedirler. Çok şiddetli, uzun süreli demir eksikliklerinde daha belirgin olan işaretler kaşık şeklini almış, kırılgan, düzleşmiş tırnaklan; dilin iltihaplanmasını yutma zorluğunu kapsar.
TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Demir eksikliğiniz olduğundan şüphelenirseniz, doktorunuzu görünüz. Doktorunuz tam kan hücresi sayımı yapacaktır ve sonra kanınızdaki demir seviyesini ölçebilir. Demir seviyenizin niçin düşük olduğunu belirlemek son derece önemlidir. Doktorunuz, Anemi: Doktorunuzu Ziyaret Ettiğinizde kısmında anlatılan testlerden bir ya da daha fazlasını yaparak kan kaybının potansiyel kaynaklarını araştırabilir ve aynı zamanda bir kolonoskopi ya da üst endoskopi de yapabilir.
Demir eksikliğini gidermede en kritik adım, demir eksikliğinin nedenini araştırıp tedavi etmektir. Altta yatan hastalığı tedavi ederken doktorunuz, tablet şeklinde bulunan ve yemeklerde önce alındığında etkisini en fazla gösteren demir takviyeleri reçete ederek vücudunuzun demir deposunu yeniden dolduracaktır.
Mide bozukluğu, demir takviyelerinin yaygın bir yan etkisidir. Kaplanmış demir mideyi daha az yorar; kaplanmış haplardan demir emilimi yeterlidir fakat kaplanmamış haplardan demir eğilimi daha iyidir. Tablet formunu kullanamazsanız, doktorunuz size demir enjeksiyonları yapabilir. Demir sizi kabız yapabilir ama bu kolayca tedavi edilir. Doktorunuz, bir laksatif tavsiye edebilir.
Antasidler kullanıyorsanız; çay içiyorsanız ya da proton pompası inhibitörleri ya da H2 reseptör antagonistleri gibi ilaçlar kullanıyorsanız, bunu doktorunuza söyleyiniz. Bunları tamamı demir emilimini önleyebilir. E vitamini ve çinko da demir emilimini düşürebilir. Demir eksikliğine eğilimli olduğunuzu biliyorsanız, çok fazla demir açısından zengin yiyecekler yiyiniz (bkz. Anemiyi Önleme: Demir Açısından Noksan Olan Kanı Güçlendirme, yukanda) ya da bir demir takviyesi kullanınız.
Emzirme (anne sütüyle beslenme), infantlara (bebeklere) mama ya da inek sütünün sağladığından daha çok absorbe olmuş bir demir kaynağı sağlar. Demir açısından güçlendirilmiş infant (bebek) tahıllar elma suyu eklemek de demir emilimini artırmaya yardımcı olur.
Demirin en önemli rollerinden biri, vücuttaki dokulara oksijen taşıyan ve kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir protein olan hemoglobinin bir parçası olmaktır. Demir eksikliği anemisi; kandaki demir aşırı kan kaybından dolayı tüketildiğinde, vücut besinlerden demir ememediğinde ya da beslenme demir açısından zengin yiyecekler içermediğinde meydana gelir.
Kanamadan kaynaklanan demir eksikliği anemisine; gastrointestinal yolla (mide, ince bağırsaklar ve kalın bağırsaklarda) kanamaya neden olabilecek aspirin ya da ibuprofen gibi steroid yapıda olmayan iltihap önleyici (antienflamatuar) ilaçların düzenli kullanımı neden olabilir. Büyük kan kaybının yaşandığı şiddetli bir yaralanma da anemiye neden olabilir. Gelişen fetusun demir gereksinimlerini arttırdığı hamile kadınlar gibi menstrüyel (adet) dönemi ağır geçen kadınlar da £ıkça risk altındadırlar.
Kan kaybına neden olabilecek hastalıklar; peptik ülser, hemoroid , gastroözofageal reflü, inflamatuar (iltihaplı) bağırsak hastalığı ve mide ya da bağırsak kanserini kapsar.
anemiGastrointestinal yolun alt kısmındaki (kalın bağırsak ve rektum gibi) hızlı bir kanama, dışkıda ya da tuvalet kağıdında kendini parlak kırmızı olarak gösterir. Yavaş bir kanama belli olmayabilir. Örneğin, üst tarafta bulunan bağırsak ya da mide kanaması, genellikle, aşırı olmadığı sürece gözle görülebilir değildir. Böyle bir durumda büyük aptestiniz siyah ve katran gibi görünür. Doktorrunuzun fekal gizli kan testi yapmasının nedeni budur gastrointestinal yolunuzda gizli kan kaybı olup olmadığını kontrol etmek için.
Daha ender olarak kanama, mesane ve böbrek kanseri de dahil olmak üzere idrar yolu rahatsızlıklarından kaynaklanabilir. İdrarınızda kan ya da kan pıhtılan görebilirsiniz ya da sadece idrarınızın rengi pembe olabilir. Ancak, kan kaybı genellikle bariz değildir.Bazı kişilerin, genellikle midelerinin bir kısmı bir ameliyatta alındığından ya da çölyak hastalığı veya inflamatuar (iltihaplı) bağırsak hastalığı gibi bağırsak iç zarlarını etkileyen bir hastalıktan dolayı demir emilim kabiliyetlerini engelleyen bazı tıbbi durumları mevcuttur. Gelişmemiş sindirim sistemleri olan bebekler (infantlar) ve küçük çocuklar da demir emilimi yapmakta zorlanabilirler ve bir demir takviyesine gerek duyabilirler.
Demir açısından noksan olan bir beslenme, demir eksikliği anemisine neden olma olasılığı en düşük olan durumdur. Günlük bir genel vitamin ve mineral takviyesi alan kişiler, yeterli demir alırlar. Kahvaltılık gevrekler gibi demir açısından güçlendirilmiş yiyecekler de çoğu fasulye, sebze ve hububatın yaptığı gibi demir sağlar. Demir eksikliği; yoksullar ve yaşlılar (kötü beslenme olasılıkları daha yüksektir) ile infantlar (bebekler) arasında daha yaygındır.
SEMPTOMLAR
Demir eksikliği anemisi olan birçok kişide genellikle semptom görülmez. Bazı kişiler kendilerini yorgun hissettiklerini, nefes almakta zorlandıklarını ve daha seyrek olarak baş ağrısı çektiklerini, kulaklarında çınlama olduğunu, yiyeceklerin tadında anormallik (azalmış tat ya da hoş olmayan bir tat) hissettiklerini ve buz ya da sıra dışı yiyeceklere karşı bir arzu duyduklarını bildirmektedirler. Çok şiddetli, uzun süreli demir eksikliklerinde daha belirgin olan işaretler kaşık şeklini almış, kırılgan, düzleşmiş tırnaklan; dilin iltihaplanmasını yutma zorluğunu kapsar.
TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Demir eksikliğiniz olduğundan şüphelenirseniz, doktorunuzu görünüz. Doktorunuz tam kan hücresi sayımı yapacaktır ve sonra kanınızdaki demir seviyesini ölçebilir. Demir seviyenizin niçin düşük olduğunu belirlemek son derece önemlidir. Doktorunuz, Anemi: Doktorunuzu Ziyaret Ettiğinizde kısmında anlatılan testlerden bir ya da daha fazlasını yaparak kan kaybının potansiyel kaynaklarını araştırabilir ve aynı zamanda bir kolonoskopi ya da üst endoskopi de yapabilir.
Demir eksikliğini gidermede en kritik adım, demir eksikliğinin nedenini araştırıp tedavi etmektir. Altta yatan hastalığı tedavi ederken doktorunuz, tablet şeklinde bulunan ve yemeklerde önce alındığında etkisini en fazla gösteren demir takviyeleri reçete ederek vücudunuzun demir deposunu yeniden dolduracaktır.
Mide bozukluğu, demir takviyelerinin yaygın bir yan etkisidir. Kaplanmış demir mideyi daha az yorar; kaplanmış haplardan demir emilimi yeterlidir fakat kaplanmamış haplardan demir eğilimi daha iyidir. Tablet formunu kullanamazsanız, doktorunuz size demir enjeksiyonları yapabilir. Demir sizi kabız yapabilir ama bu kolayca tedavi edilir. Doktorunuz, bir laksatif tavsiye edebilir.
Antasidler kullanıyorsanız; çay içiyorsanız ya da proton pompası inhibitörleri ya da H2 reseptör antagonistleri gibi ilaçlar kullanıyorsanız, bunu doktorunuza söyleyiniz. Bunları tamamı demir emilimini önleyebilir. E vitamini ve çinko da demir emilimini düşürebilir. Demir eksikliğine eğilimli olduğunuzu biliyorsanız, çok fazla demir açısından zengin yiyecekler yiyiniz (bkz. Anemiyi Önleme: Demir Açısından Noksan Olan Kanı Güçlendirme, yukanda) ya da bir demir takviyesi kullanınız.
Emzirme (anne sütüyle beslenme), infantlara (bebeklere) mama ya da inek sütünün sağladığından daha çok absorbe olmuş bir demir kaynağı sağlar. Demir açısından güçlendirilmiş infant (bebek) tahıllar elma suyu eklemek de demir emilimini artırmaya yardımcı olur.
