Anasayfa
Gül'e 'yılın devlet adamı ödülü'nü veren Chatham House'un Türkiye uzmanı, İran'ın adının belgelerde geçmemesini önemli buluyor ancak pratikte bunun bir şeyi değiştirmeyeceğini söylüyor. Savunma dergisi Jane's'in editörü ise füze sisteminin ABD'li silah yapımcılarını ihya edeceğini vurguluyor.
NATO tarihinin en önemli toplantılarından biri geride kaldı ve füze kalkanı sistemi için Türkiye'nin şartları kabul edildi.
Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'e 'Yılın devlet adamı'ödülünü veren düşünce kuruluşu Chatham House'un Türkiye Uzmanı Fadi Hakura, Ankara'nın ABD'yle uzlaşmaya varmasını BBC Türkçe'ye değerlendirdi.
Hakura'nın zirveye bakışı şöyle:
"Türkiye'nin NATO belgelerinde sistemin İran'ı hedef almaması yönündeki itirazı kabul edildi ancak uygulamada çok fazla fark yaratmayacak. Çünkü bu füze sistemi gerçekten İran'ın nükleer kabiliyetini, bir ölçüde de Suriye'yi hedef alıyor. Ama başta İran tabi. Amerikan yönetimi bunu pek çok kez açıkça söyledi. NATO belgesinde İran'ın adının geçip geçmemesi teorik anlamda önemli. Ama pratikte bu füze savunma sistemi İran'ı hedef alıyor.
Türkiye komşularıyla ilişkilerini geliştirmeye devam etmeye istekli. Türkiye artık soğuk savaş döneminde olduğu gibi bir cephe ülkesi değil. Ama yine de Türkiye bazı seçimler yapmak durumunda. Çünkü bir yanda hızla nükleer program geliştiren İran, diğer yanda da İran'ın nükleer silaha sahip olma tehdidine karşı bir tür savunma mekanizması geliştirmeyi arzulayan ABD ve Avrupa var. Dolayısıyla sonuçta türkiye zorlu seçimler yapmalı. Bu füze savunma sistemi de bunlardan biri.
ABD'nin füze savunma sisteminin karar ve komuta yapısında Türkiye'ye bir tür söz hakkı vermesi olası. Ama, Washington'un Türkiye'ye bir tür veto hakkı vereceğini sanmıyorum. Aslında Türkiye'nin taleplerinde ima ettiği de bu. Dolayısıyla, vaziyeti kurtaracak bazı düzenlemeler gelecekte bulunacak. Zorlu müzakereler yapılır ancak sonuçta Türkiye için Washington'a 'hayır'demek çok zor olacak.
Türkiye İran sorununun çözümü için tek başına çok fazla şey yapamaz. Bölgesel bir düzenleme gerekiyor, en önemlisi İran'la Avrupa ve Amerika arasında. Bu tür bir düzenleme olmadan Türkiye'nin yapabileceği çok fazla şey yok.
İran'ın nükleer programı konusunda İsrail Batı'yı harekete geçirmeye çalışıyor. Türkiye'nin de İsrail'in niyetleri konusunda şüpheleri var. Bu da nükleer program sorununu daha da karmaşık hale getiriyor. Dolayısıyla Türkiye, Amerika, Avrupa ve İran'la birlikte çalışmadan, tek başına bir çözüm bulamayacaktır."
AMAÇ BAZI ŞİRKETLERE PARA AKTARMAK
İngiliz savunma dergisi Jane's'in editörü Robert Hewson ise konuya başka bir pencereden bakıyor. Hewson, şu değerlendirmeyi yapıyor:
"Zirvede onaylanan füze sistemi ABD'li silah yapımcılarına para aktarmakla ilgili. İran'dan Avrupa'ya bir füze tehdidi riskine inanmıyorum. Savunma sistemi insanları korumakla değil, bazı şirketlere para aktarmakla ilgili."
GUARDIAN: NATO AMACINA ULAŞTI
Guardian gazetesi de konuya sayfalarında yer verdi:
"Nükleer silahsızlanma, füze kalkanı, Türkiye'nin Avrupa ile ilişkileri konusunda köprü görevini üstlenen ve Rusya'ya gerçek bir stratejik ortaklık öneren NATO, en az bir on yıl daha 'amacına uygun'olarak yoluna devam edeceğini gösterdi.
Portekiz'deki zirve Avrupa Birliği ve NATO'nun güvenlik politikalarını kademeli olarak kaynaştırmaya zemin hazırlarken Türkiye iki organizasyon arasındaki herhangi bir işbirliği atılımını inatla reddetti. Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül 'Metinler bizim için yetersiz'diyerek ülkesinin AB ile kaplumbağa hızında yürüyen müzakarelerine olan öfkesini gösterdi ve NATO ve AB ile ilgili paragraf hariç zirveden memnun olduklarını söyledi."
NATO tarihinin en önemli toplantılarından biri geride kaldı ve füze kalkanı sistemi için Türkiye'nin şartları kabul edildi.
Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'e 'Yılın devlet adamı'ödülünü veren düşünce kuruluşu Chatham House'un Türkiye Uzmanı Fadi Hakura, Ankara'nın ABD'yle uzlaşmaya varmasını BBC Türkçe'ye değerlendirdi.
Hakura'nın zirveye bakışı şöyle:
"Türkiye'nin NATO belgelerinde sistemin İran'ı hedef almaması yönündeki itirazı kabul edildi ancak uygulamada çok fazla fark yaratmayacak. Çünkü bu füze sistemi gerçekten İran'ın nükleer kabiliyetini, bir ölçüde de Suriye'yi hedef alıyor. Ama başta İran tabi. Amerikan yönetimi bunu pek çok kez açıkça söyledi. NATO belgesinde İran'ın adının geçip geçmemesi teorik anlamda önemli. Ama pratikte bu füze savunma sistemi İran'ı hedef alıyor.
Türkiye komşularıyla ilişkilerini geliştirmeye devam etmeye istekli. Türkiye artık soğuk savaş döneminde olduğu gibi bir cephe ülkesi değil. Ama yine de Türkiye bazı seçimler yapmak durumunda. Çünkü bir yanda hızla nükleer program geliştiren İran, diğer yanda da İran'ın nükleer silaha sahip olma tehdidine karşı bir tür savunma mekanizması geliştirmeyi arzulayan ABD ve Avrupa var. Dolayısıyla sonuçta türkiye zorlu seçimler yapmalı. Bu füze savunma sistemi de bunlardan biri.
ABD'nin füze savunma sisteminin karar ve komuta yapısında Türkiye'ye bir tür söz hakkı vermesi olası. Ama, Washington'un Türkiye'ye bir tür veto hakkı vereceğini sanmıyorum. Aslında Türkiye'nin taleplerinde ima ettiği de bu. Dolayısıyla, vaziyeti kurtaracak bazı düzenlemeler gelecekte bulunacak. Zorlu müzakereler yapılır ancak sonuçta Türkiye için Washington'a 'hayır'demek çok zor olacak.
Türkiye İran sorununun çözümü için tek başına çok fazla şey yapamaz. Bölgesel bir düzenleme gerekiyor, en önemlisi İran'la Avrupa ve Amerika arasında. Bu tür bir düzenleme olmadan Türkiye'nin yapabileceği çok fazla şey yok.
İran'ın nükleer programı konusunda İsrail Batı'yı harekete geçirmeye çalışıyor. Türkiye'nin de İsrail'in niyetleri konusunda şüpheleri var. Bu da nükleer program sorununu daha da karmaşık hale getiriyor. Dolayısıyla Türkiye, Amerika, Avrupa ve İran'la birlikte çalışmadan, tek başına bir çözüm bulamayacaktır."
AMAÇ BAZI ŞİRKETLERE PARA AKTARMAK
İngiliz savunma dergisi Jane's'in editörü Robert Hewson ise konuya başka bir pencereden bakıyor. Hewson, şu değerlendirmeyi yapıyor:
"Zirvede onaylanan füze sistemi ABD'li silah yapımcılarına para aktarmakla ilgili. İran'dan Avrupa'ya bir füze tehdidi riskine inanmıyorum. Savunma sistemi insanları korumakla değil, bazı şirketlere para aktarmakla ilgili."
GUARDIAN: NATO AMACINA ULAŞTI
Guardian gazetesi de konuya sayfalarında yer verdi:
"Nükleer silahsızlanma, füze kalkanı, Türkiye'nin Avrupa ile ilişkileri konusunda köprü görevini üstlenen ve Rusya'ya gerçek bir stratejik ortaklık öneren NATO, en az bir on yıl daha 'amacına uygun'olarak yoluna devam edeceğini gösterdi.
Portekiz'deki zirve Avrupa Birliği ve NATO'nun güvenlik politikalarını kademeli olarak kaynaştırmaya zemin hazırlarken Türkiye iki organizasyon arasındaki herhangi bir işbirliği atılımını inatla reddetti. Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül 'Metinler bizim için yetersiz'diyerek ülkesinin AB ile kaplumbağa hızında yürüyen müzakarelerine olan öfkesini gösterdi ve NATO ve AB ile ilgili paragraf hariç zirveden memnun olduklarını söyledi."
