Çoklu Zeka Kuramı

Şu sıralar çok gündemde olan “Çoklu Zeka Teorisi” hakkında biraz bilgilendirmek istiyoruz. Hemen her ülkede eğitim sistemleri çok tartışılır. Artı ve eksileri gündeme getirilir ve daha iyi nasıl öğretebiliriz sorusunun karşılığında, farklı öğrenme biçimleri gündeme gelir. İşte çoklu zeka yöntemi de son dönemlerde bu alanda sık sık konuşulur hale geldi.

Yıllar boyunca insan zekası çeşitli testlerle ölçülmüş, çoğu zaman ise sayısal anlamda çok başarılı olan insanlar süper zeki olarak adlandırılmıştır. Oysa araştırmacılar zekanın ya da zeki olmanın pek çok farklı alanda olabileceğini savunmaktadır.

Araştırmacı GARDNER’ın vurguladığı üzere, çoklu zeka teorisinin ileri sürdüğü zeka anlayışında anahtar sözcük “çoğul” dur. Yani zeka çok yönlüdür. Ayrıca bireyin doğuştan getirdiği zekası çok yönlüdür ve geliştirilebilir. (SABAN 2002)

Çoklu zeka ile ilgili yapılan çalışmalar sonrasında zekayı 8 temel alan altında incelemek mümkün olmuştur. Bunlar;

1- SÖZEL – DİL ZEKASI
2- MANTIKSAL – MATEMATİKSEL ZEKA
3- GÖRSEL – UZAYSAL ZEKA
4- MÜZİKSEL – RİTMİK ZEKA
5- BEDENSEL – KİNESTETİK ZEKA
6- SOSYAL ZEKA
7- İÇSEL ZEKA
8- DOĞACI ZEKA

İsterseniz aşağıda kısa kısa bu alanları inceleyelim;

1- Sözel – Dil Zekası: Sözel dil zekası, bir bireyin kendi diline ait kavramları masalcı, konuşmacı veya bir politikacı gibi sözlü olarak ya da bir şair, bir yazar veya bir gazeteci gibi yazılı biçimde etkili olarak kullanabilme kapasitesidir.

2- Mantıksal – Matematiksel Zeka: Bir bireyin bir matematikçi bir vergi memuru veya istatikçi gibi sayıları etkili bir şekilde kullanabilmesi ya da bir bilim adamı, bir bilgisayar programcısı veya bir mantık uzmanı gibi sebep – sonuç ilişkisi kurarak olayların oluşumu ve işleyişi hakkında etkili bir biçimde mantık yürütebilme kapasitesidir.

3- Görsel – Uzaysal Zeka: Bir insanın avcı, bir izci ya da rehber gibi görsel ve uzaysal dünyayı doğru bir şekilde algılaması veya bir dekaratör, bir mimar ya da bir ressam gibi dış dünyadan edindiği izlenimler üzerine değişik şekiller uygulama kapasitesidir.

4- Müziksel – Ritmik Zeka: Bir kişinin bir besteci, bir müzisyen ya da bir şarkıcı gibi müzik formlarını algılaması, ayırt etmesi ve ifade etme kapasitesidir.

5- Bedensel – Kinestetik Zeka: Bedensel – Kinestetik zeka ile bir kişinin bir aktör, bir atlet ya da dansçı gibi düşünce ve duygularının anlatmak için vücudunu kullanmadaki ustalığı veya bir heykeltraş, bir cerrah ya da tamirci gibi ellerini kullanma ve elleriyle yeni şeyler üretme kabiliyetleri kastedilir.

6- Sosyal Zeka: Sosyal Zeka, bir insanın bir öğretmen, bir terapist ya da pazarlamacı gibi çevresinde insanların duygularını, isteklerini ve ihtiyaçlarını anlama, ayırt etme ve karşılama kapasitesidir.

7- İçsel Zeka: İçsel Zeka, bir kişinin kendisini tanıması ve kendisi hakkında sahip olduğu bu bilgi ve anlayış ile çevresinde uyumlu davranışlar sergileme yeteneğidir.

8- Doğacı Zeka: Doğacı Zeka ile bir kişinin biyolog yaklaşımıyla hayvanlar ve bitkiler gibi yaşayan canlıları tanıma, onları belli karakteristik özelliklerine bağlı olarak sınıflandırma ve diğerlerinden ayırt etme kabiliyeti veya bir jeolog yaklaşımıyla dünya doğasının bulutlar, kayalar veya depremler gibi çeşitli karakteristiklerine karşı aşırı ilgili ve duyarlı olması kastedilmektedir.

Gördüğünüz pek çok zeka alanı mevcut. Acaba “benim çocuğumda hangisi var ve ona nasıl yardımcı olurum? ” diyor ve konuyu detayları ile öğrenmek istiyorsanız bu yazıda kaynak olarak kullandığımız kitabı sizlere tavsiye ederiz. Eğitimdeki yeni yaklaşımları doğru olarak takip etmek çocuklarımızı iyi yönlendirebilmemiz için önemli diye düşünüyoruz.

KAYNAK: “ÇOKLU ZEKA TEORİSİ ve EĞİTİM”
Yrd. Doç. Dr. Ahmet SABAN, Nobel Yayıncılık